• szyk wyrazow w zdaniu
• "slowa pytajace"
• zaimki wskazujace
• byc
• zdania przykladowe
• koniugacja II ( PL3, PL2, forma "te" )
• jest / istniec,egzystowac
• czasowniki dla okreslenia ruchu
• robic
• dlaczego - poniewaz
• albo

Szyk wyrazow w zdaniu

Proste zdanie w jezyku japonskim skonstruowane jest tak, ze to, co chce powiedziec mowiacy zawarte zostaje
w poczatkowej fazie, a na koncu czasownik, ewentualnie jeszcze jakies partykuly, np.: "ka" oznacza, ze zdanie
jest pytajace; "yo" jest zaakcentowaniem tresci, "wa ne" wystepuje jako element mowy kobiet (tylko kobiet!!).

Slowa pytajace

• kto: dare (normalnie), donata (grzecznie)
• jak: dou (normalnie), ikaga (grzecznie)
• co: nan lub nani (zastosowanie zalezy od wymowy tego, co chcemy powiedziec potem)
• gdzie: doko
• dokad: doko ni lub doko he (znacza mniej wiecej to samo)
• kiedy: itsu (ale kiedy pytamy o date lub godzine: "nan ji" = "o ktorej godzinie", "nan nichi" = "ktorego dnia tygodnia- powszedniego, "nan youbi" = "ktorego dnia w miesiacu"   etc.)
• od kiedy: itsu kara
• do kiedy: itsu made
• co za jeden: donna
• ktore: dore
• ktora(ktory): dono
• ile: ikutsu
• jak drogi (ile kosztuje): ikura
• dlaczego: doushite lub naze
• jak czesto - nie ma :) trzeba spytac: jak czesto na dzien - ichi nichi ni nan kai , jak czesto na rok - ichi nen ni nan kai, jak czesto w ciagu 2 tygodni - ni shuukan ni nan kai, jak czest w miesiacu - ichi kagetsu ni nan kai itd.

Powyzsze wyrazy maja szersze zastosowanie, np.:

• Zdanie pytajace + mo + zaprzeczenie: nani mo + zaprzeczony czasownik = nic
• Dare mo + zaprzeczony czasownik = nikt
• Doko ni mo + zaprzeczony czasownik = donikad
• Slowo pytajace + ka = jakis...: (nani ka = cos tam, dare ka = ktos tam) itd.....

Zaimki wskazujace

Dla "kore", "sore", "are" i "dono" sa tez formy grzecznosciowe: kochira, sochira, achira i dochira.

Istnieje wiecej zaimkow, ale te sa najwazniejsze.

Byc

"byc", "jestem", "jestes" itd. pelnia w jezyku japonskim funkcje czasownikow posilkowych. Oto koniugacja (PL3):

• desu - jestem, jestes, jest itd.......
• deha arimasen - nie jestem itd....
• deshita - bylem itd.....
• deha arimasen deshita - nie bylem itd........

Bezposrednio przed "desu" nie wystepuja zadne partykuly.

Zdania przykladowe

> To jest pan Hayashi: kochira ha hayashi-san desu (myslnika laczacego przed "san" nie pisze sie
w japonskim).

Gramatyka do zdania:

• Partykula ha (wymawialne "wa") wskazuje na to, o co w zdaniu chodzi  "kochira ha" = to jest...
• Czasownik (tutaj "desu") stoi zawsze zupelnie na koncu zdania. Po nim moga wystepowac jeszcz partykuly lub laczniki do nastepnego zdania ("ale", "poniewaz" itd..).
• Kiedy mowimy o kims trzecim, trzeba dodac przy jego imieniu sufiks, w tym przypadku "san"). Wyjatek stanowic moga osoby publiczne; ci, ktorych wszyscy znaja, np. 2PAC, Pete Sampras :)

> Ktora godzina?: Ima nan-ji desu ka (myslnik laczacy - jak wyzej)

Gramatyka do zdania:

• Na koncach japonskich zdan pytajacych nie znajdziemy znaku zapytania, ale partykule "ka" (w kazdym razie w najprostszych zdaniach PL3).
• <Liczba> + ji znaczy taka i taka godzina. W powyzszym zdaniu liczbe zastapil pytajnik nan / nani..

> Ile koszowaloby 5 tych jablek?: Sono ringo ha itsutsu ikura desu ka (ringo = jablko).

Gramatyka:

• Zamysl sytuacji jest taki, ze pytamy sprzedawcy. Dlatego: sono = to tam przy odbiorcy zdania.
• Mamy tu tez identyfikator liczby (itsutsu = 5 sztuk czegos ), ktory stoi za tym, co okresla.
• ikura desu ka = ile kosztuje / jaki drogi.

Koniugacja II  PL3, PL2, forma "-te")

Koniugacja  PL3 jest bardzo prosta. Nie ma tu ani jednej fomy nieregularnej czasownika.
Tylko "desu" odmienia sie czesciowo mniej schematycznie, ale nie jest przeciez zadnym prawdziwym czasownikiem.

Koniugacja PL 2 jest trudniejsza. Ale u kogos,kto mial do czynienia z lacina wywola ona jedynie zunudzony usmiech. Mimo wszystko kiedy jestesmy na poczatku nauki japonskiego (pierwsze 2 lata) znamy tylko latwiejsza forme -masu. Dlatego zamieszczona tutaj tabelka zawiera jedynie wybor z koniugacji PL2.

W PL2, tak jak i w PL3 istnieja tylko 4 formy.
Wyrozniamy czasowniki slabe i mocne. Slabe koncza sie na -iru lub -eru. Wyjatki: hairu (wchodzic gdzies) -> hairimasu, kaeru (wracac) -> kaerimasu i kilka innych.

Formy "te" potrzebujemy do wszystkiego, co jest mozliwe, np. do trybu rozkazujacego.

Istnieja tez reguly, dotyczace czasownikow mocnych. Czasowniki konczace sie na -ku, odmieniaja sie do -kanai
(terazniejszosc potwierdzajaca), -ita (przeszlosc potwierdzajaca) i -kanakatta (przeszlosc negatywna).

Oto przeglad form podstawowch - przeszlosc potwierdzajaca i forma te- czasownikow mocnych.
Nie uwzglednione zostaly drobniejsze nieregularnosci.

Jest/istniec, egzystowac

Opisane tu czasowniki sa bardzo wazne, aprzetlumaczyc je mozna na "jest", "egzystowac", "tam jest", "miec miejsce". "iru" uzywamy, mowiac o ludziach i zyjacych zwierzetach, "aru" przy roslinach, martwych zwierzetach oraz przedmiotach.

Gramatyka jak nastepuje  (i dla "iru", i dla "aru"):

<miejsce> ni <rzeczownik zywotny/przedmiot> ga imasu / arimasu.
Lub: <rzeczownik zywotny/przedmiot> ha <miejsce> ni imasu / arimasu.
Albo: <miejsce> de <akcja; cos, co sie odbywa> ga arimasu.

Przyklady:

> W ogrodzie jest dwojka dzieci: Niwa ni kodomo ga futari imasu.
(Niwa = ogrod, kodomo = dziecko, dzieci; futari = 2 osoby)

> W ogrodzie sa 3 kobiety: Niwa ni onna no hito ga san-nin imasu.

> W ogrodzie nie ma nikogo: Niwa ni dare mo imasen. "Mo" zastepuje tutaj "ga".

> W ogrodzie nic nie ma: Niwa ni nani mo arimasen.

> W ambasadzie odbywa sie impreza: Taishikan de paati ga arimasu. (paati = impreza)

> W ogrodzie sa kwiaty: Niwa ni hana ga arimasu.

> W kuchni jest ryba: Daidokoro ni sakana ga arimasu. Poniewaz ryba(sakana) juz nie zyje, mowimy arimasu,
jesliby jeszcze plywala, powiedzielibysmy: imasu.

> Gdzie sa maje kluczyki od samochodu? : Watashi no jidousha no kagi ha doko ni arimasu ka.
Jidousha = samochod, kagi=klucz.
To zdanie mozna takze sformulowac z "desu" : Watashi no jidousha no kagi ha doko desu ka.  "ni" po "doko" wypada, bo w najblizszym sasiedztwie "desu" nie wystepuja zadne partykuly.

"Aru" stosowac mozna tez, jesli chce sie powiedziec "miec": <wlasciciel> ha <przedmiot> ga aru.
Przyklad: Mam dzieci: Watashi ha kodomo ga arimasu (lub "imasu").

Czasowniki dla okreslenia ruchu

Istnieje wiele czasowniowi okreslajace ruch/zmiane miejsca, ale 3 sposrod nich s a szczegolnie wazne. "iku": isc (dokads), jechac (dokads) itd. "Iku" jest mocnym czasownikiem z kilkoma formami wyjatkowymi. Np forma -te brzmi "itte" zamiast "ite" .

• "kuru": przyjsc skads. "Kuru" jest czasownikiem nieregularnym.
• "kaeru": wrocic, wrocic do domu etc. "Kaeru" konczy sie co prawda na "-eru", nie jest jednak czasownikiem slabym.

Gramatyka:<podmiot> ha <miejsce> ni lub he <czasownik>. UWAGA: nie mozna powiedziec "isc do kogos", trzeba powiedziec "isc do czyjegos domu"!

Przyklady:

> Ide do kuchni: Watashi ha daidokoro ni ikimasu.

> W ubieglum roku pojechalem do Rzymu (bylem w Rzymie): Kyonen watashi ha roma ni ikimashita.

> Kiedy do mnie przyjdziesz?: Itsu watashi no uchi ni kimasu ka.

> Pan Nakamura wraca w przyszlym tygodniu do Japonii: Nakamura-san ha raishuu nihon ni kaerimasu.
Shuu = tydzien, rai-shuu = nastepny tydzien.

Robic

Bardzo wieloznacznym wyrazem (czasownikiem) jest suru (PL2) / shimasu (PL3) = robic (ale nie w sensie wykonywania, produkowania). To, co sie robi zostaje wskazane partykula "wo". "Suru" jest jednym z 2 nieregularnych czasownikow w jezyku japonskim (drugim jest "kuru").

Przyklady

> Gram w tenisa: Watashi ha tenisu wo shimasu.

> Ucze sie japonskiego: Watashi ha nihon-go no benkyou wo shimasu.
Go = jezyk, mowa , benkyou wo suru = uczyc sie.

> Codziennie biegam w parku: Watashi ha mai nichi kouen de jogingu wo shimasu.
Nichi = dzien, mai-nichi = kazdego dnia, kouen = park. Miejsce biegania (park) wskazano partykula "de".

> Gdzie idziesz robic zakupy?: Doko de shoppin wo shimasu ka.

Dlaczego-poniewaz

Uzasadnienia zostaja w japonskim formulowanie nieco inaczej niz u nas. Pierwszy wystepuje powod, potem "kara"=poniewaz i na koncu co z tego wynika.

> Nie ide dzisiaj do szkoly, bo jest niedziela. Najpierw trzeba to przekrecic: poniewaz dzisiaj jest niedziela,
nie ide do szkoly: kyou ha nichi-youbi desu kara, watashi ha gakou ni ikimasen.
Kyou = dzisiaj, nichi-youbi = niedziela, gakou = szkola.   Przecinek stoi po "kara".

> Dlaczego nie zrobiles(as) zakupow? - Bo nie mialem(am) pieniedzy : Doushite nani mo kaimasen dehita ka. Watashi ha kane ga arimasen deshita kara. Kau (PL2) / kaimasu (PL3) = kupowac

Albo

W zaleznosci od tego jakie charakter ma dane zdanie (czy jest to pytanie czy wyliczenie), na 2 rozne sposoby mozna przetlumaczyc zdanie z "czy". Albo powtarza sie dana czesc zdania po kazdej z alternatyw, albo poprzez partykule "ka".

> Piles(as) herbate czy mleko?: O-cha wo nomimashita ka, gyu-nyu wo nomimashita ka.
> Czy jest to pan Kowalski czy pan Malinowski?: Ano hito ha Kowalski-san desu ka, Malinowski-san
    desu ka.
> Zjadlam 2 czy 3 jablka: Watashi ha ringo wo mitsu ka yotsu tabemashita.
> Byles w kinie czy nie?: Anata ha eiga ni imashita ka, eiga ni imasen deshita ka.