Gramatyka - liczby i przymiotniki

ni.gif (1060 bytes)



Liczby

Liczby oznacza sie Kanji 1-10, 1.000 i 10.000. Kanji dla 10.000 nazywa sie "MAN", ale jako liczbe trzaba powiedziec
"ICHI MAN" (1 * 10.000). Kanji dla 1.000 - "SEN" (kun "chi") jest poczatkiem sylaby "chi" w Katakana i caly czas
od powstania wyglada prawie identycznie.

Co powiemy zalezy od tego co liczymy, od identyfikatorow i w ogole nie jest takie proste. Japonczycy bardzo rozwineli system liczbowy, czesciowo przejmujac go z jezyka chnskiego. Kazdy liczebnik wyrazic mozemy co najmniej na 2 sposoby. "0" czyta sie "zero".

Liczba

chinski normalnie

chinski formalnie

japonski

0 rei / zero rei -
1 ichi ichi hitotsu
2 ni ni futatsu
3 san san mitsu
4 yon shi yotsu
5 go go mitsu
6 roku roku mutsu
7 nana shichi nanatsu
8 hachi hachi yatsu
9 ku / kyu ku / kyu kokonotsu
10 juu juu tou
11 juu ichi juu ichi
12 juu ni juu ni
14 juu yon juu shi
20 ni juu ni juu
30 san juu san juu
40 yon juu shi juu
50 go juu go juu
60 roku juu roku juu
99 kyu juu kyu kyu juu kyu
100 hyaku hyaku
101 hyaku ichi hyaku ichi
200 ni hyaku ni hyaku
250 ni hyaku go juu ni hyaku go juu
300 san hyaku san hyaku
400 yon hyaku shi hyaku
500 go hyaku go hyaku
600 roppyaku roppyaku
700 nana hyaku shichi hyaku
800 happyaku happyaku
900 kyu hyaku / ku hyaku kyu hyaku / ku hyaku
1.000 sen sen
2.000 ni sen ni sen
8.000 hassen hassen
10.000 ichi man ichi man
100.000 juu man juu man
1.000.000 hyaku man hyaku man

Jesli piszemy z gory na dol uzywamy kanji i arabskiego zera. Jesli od lewej do prawej - wszystkie cyfry arabskie.

Co do roznicy pomiedzy "kyu" a "ku" jesli chodzi o "9": przy datach i godzinach "ku", w innych wypadkach "kyu". Np.: "ku ji" = "9 godzina".

Liczby - identyfikatory

Chcac powiedziec "jeden", "dwa", "trzy", uzywamy chinskich: "ichi", "ni", "san" itd.. Natomiast majac na mysli jakis obiekt - to juz nie wystarczy. Do tego musimy znac tzw. identyfikatory, ktore odpowiadaja danym rzeczom, ktorych ilosc chcemy wyrazic. Zeby rzecz jeszcze nardziej skomplikowac - i to jeszcze nie wszstko. W jednym przypadku stosuje sie wyraz japonski, a w innym chinski....

Istnieja setki "sylab liczbowych" - na szczescie nie wszystkich sie uzywa. Istnieje tez wyraz uniwersalny, ktorego uzywa sie, kiedy akurat zaden inny nie przychodzi do glowy i nie jest to zazwyczaj dobrze, ale same japonskie dzieci uzywaja takich rzeczy, kiedy jeszcze nie znaja wszystkich potrzebnych im do wyslowienia sie wyrazow.

Wazniejsze okreslenia liczebnosci:

Obiekt:


plaskie,
cienkie przedmioty

dlugie
rzeczy (i nie tylko)

ludzie

zwierzeta (mniejsze)

urzadzenia

wypelnione kubki,
szklanki

uniwersalny NI

Np.:

papier, CD

drzewa, kwiat

mezczyzna, kobieta, dziecko...

malpy, owce

telefon, samochod, pianino, lozko

filizanka herbaty

jablko

NI: mai hon ri, nin hiki dai hai -tsu
1 ichi mai ippon hitori ippiki ichi dai ippai hitotsu
2 ni mai ni hon futari ni hiki ni dai ni hai futatsu
3 san mai san bon san nin sanbiki san dai sanbai mittsu
4 yon mai yon hon yon nin yon hiki yon dai yon hai yottsu
5 go mai go hon go nin go hiki go dai go hai itsutsu
6 roku mai roppon roku nin roppiki roku dai roppai muttsu
7 nana mai nana hon nana nin nana hiki nana dai nana hai nanatsu
8 hachi mai happon hachi nin happiki hachi dai happai yattsu
9 kyu mai kyu hon kyu nin kyu hiki kyu dai kyu hai kokonotsu
10 juu mai juppon juu nin juppiki juu dai juppai tou
11 juu ichi mai juu ippon juu ichi nin juu ippiki juu ichi dai juu ippai juu ichi
20 juu ni mai ni juppon ni juu nin ni juppiki ni juu dai ni juppai ni juu

Stosuje sie to mniej wiecej nastepujaco:

Uwaga:



Przymiotniki

Istnieja 2 rodzaje przymiotnikow: rdzennie japonskie ( prawdziwe przymiotniki) i zapozyczone (glownie chinskie, ale tez np.amerykanskie-angielskie). Te ostatnie nazywa sie przymiotnikami NA: stoja one w zdaniu bezposrednio przed opisywanym rzeczownikiem i lacza sie z nim za pomoca partyuly "na". Prawdziwe przymiotniki ulegaja koniugacji ( nie deklinacji!), inne nie. Wszystkie japonskie przymiotniki koncza sie na -i, wiekszosc na -shii.
Istnieja tez quasi-przymiotniki o koncowce -i. W kazdym razie jezeli przymiotnik nie konczy sie na -i, to na pewno nie jest japonski.

Przyklad: "kirei" znaczy "piekny (o wygladzie kogos, czegos) i jest przymiotnikiem NA. "utsukushii" znaczy
to samo i jest prawdziwym przymiotnikiem (rdzennie japonskim).

z prawdziwym przymiotnikiem

z przymiotnikiem NA

To jest piekny kwiat.

kore ha utsukushii hana desu kore ha kirei na hana desu
To nie jest piekny kwiat. kore ha utsukushii hana deha arimasen albo
kore ha utsukushikunai hana desu
kore ha kirei na hana deha arimasen albo kore ha kirei na hana deha nai desu
To byl piekny kwiat. kore ha utsukushii hana deshita kore ha kirei na hana deshita
To nie byl piekny kwiat. kore ha utsukushii hana deha arimasen deshita albo kore ha utsukushikunakatta hana desu kore ha kirei na hana dehaarimasen deshita
albo kore ha kirei na hana deha nakatta desu
Ten kwiat jest piekny. kono hana ha utsukushii desu kono hana ha kirei desu
Ten kwiat nie jest piekny. kono hana ha utsukushiku-nai desu kono hana ha kirei deha arimasen
Ten kwiat byl piekny. kono hana ha utsukushikatta desu kono hana ha kirei deshita
Ten kwiat nie byl piekny. kono hana ha utsukushiku-nakatta desu kono hana ha kirei deha arimasen deshita

Przy zaprzeczeniu istnieja 2 mozliwosci, ktore znacza to samo, ale sa zroznicowane pod wzgledem gramatycznym.
Mozliwie dokladnie przytlumaczone wyglada to nmniej wiecej tak:

- Kore ha utsukushii hana deha arimasen - To piekny kwiat nie jest

- Kore ha utsukushikunai hana desu - To nie bedacy piekny kwiat jest=to jest kwiat, ktory nie jest piekny.

Koniugacja PL2 i PL3. Dla uwidocznienia przy prawdziwych przymiotnikach temat i koncowka oddzielone
sa myslnikami. W przypadku przymiotnikow zapozyczonych (NA) temat i koncowka jako takie nie istnieja :)

prawdziwy PL2

prawdziwy PL3

zapozyczony PL2

zapozyczony PL3

terazniejszosc+ utsukushi-i utsukushi-i desu kirei da kirei desu
terazniejszosc- utsukushi-kunai utsukushi-kunai desu kerei deha nai kirei deha arimasen albo kirei deha nai desu
przeszlosc+ utsukushi-katta utsukushi-katta desu kirei datta kirei deshita
przeszlosc- utsukushi-kunakatta utsukushi-kunakatta desu kirei deha nakatta kirei deha arimasen deshita albo kirei deha nakatta desu

Mozliwosci zaprzeczenia w przypadku przymiotnikow zapozyczonych wybiera sie, biorac pod uwage grzecznosc.
"... deha nai desu" stosuje sie raczej potocznie.

Kilka przymiotnikow wystwpujacych po sobie: przy przymiotnikach rdzennie japonskich dodaje sie do kazdego koncowke -kute. Ostatni normalnie sie odmienia. Jezeli zas sa to przymiotniki zapozyczone - koncowke -de.
Poza tym przymiotniki (obu rodzajow) oddziela sie przecinkami.

Przyslowki tworzy sie z przymiotnikow prawdziwych dodajac do tematu koncowke -ku.

pawbar.gif (1903 bytes)

Stopien wyzszy (stopniowanie przymiotnikow)

Stopniowanie przymiotnikow tworzy sie za pomoca slowa "yori".
Wzor: <A> ha <B> yori <przymiotnik> da / desu.

Przyklad: niemiecki jest trudniejszy od japonskiego :)) : doitsu GO ha NIHON GO yori muzukashii desu.

Stopien najwyzszy

Stopien najwyzszy tworzy sie w zadziwiajaco prosty sposob: uzywajac "ICHI BAN" = najlepszy.
Np. najwiekszy/a/e=ICHI BAN ookii.

 

gwiazdka.gif (228 bytes) menu nihongo

dalej